ÇEKTE MUHATAP BANKANIN ÖDEMEYE İLİŞKİN YÜKÜMLÜLÜKLERİNİN YARGITAY 19. CEZA DAİRESİNİN 27.01.2020 TARİHLİ KARARI BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ
Author :
Abstract
Muhatap bankanın meşru hamil tarafından ibraz olunan çeki ödeme ve çekle işleyen hesap ödemeye müsait değil ise talep üzerine karşılıksız işlemi yapma zorunluluğu bulunmaktadır (ÇekK m. 3, 7/4, 7/5). Bununla birlikte, ödeme aşamasından önce, ibraz olunan çekin unsurlarında eksiklik bulunması, kanuni ibraz süresinin gelmemiş olması gibi çekin ödenmesi için gerekli şartların oluşmaması yahut çekin sahte imzalı olması (TTK m. 812), ibraz süresi geçmiş olan çekten cayılmış olması (TTK m. 799) gibi kanundan kaynaklanan haklı nedenin mevcut olup olmadığını da değerlendirmesi gerekir. Muhatap bankaca ödemeye ilişkin şartların mevcut bulunmaması, çekin sahte olması, hakkında ödemeden men kararı verilmesi gibi haklı bir sebebe dayanılarak hamile ödeme yapılmaması ile hesapta yeterli karşılık bulunmasına rağmen çekin ödenmemesi olguları, sebep ve sonuçları itibariyle birbirinden farklıdır. Çekin karşılığının bulunmaması, düzenleyenin hukuki ve cezai sorumluluğuna yol açan özel bir durum olarak yasada (TTK m. 783, ÇekK m. 3, m. 5) ayrıca düzenlenmiştir. Kanuni sebeplere dayalı olarak çekin ödenmemesi hallerinde ne şekilde işlem yapılacağı, böyle bir ihtimalde çeke karşılıksız işlemi yapılması gerekip gerekmediği hususları ise uygulamada tereddüt oluşturmuştur. Bu konunun özellikle ceza hukuku bakımından sonuçları yönünden Yargıtay 19. Ceza Dairesi, durumu 27.01.2020 tarihli kararında değerlendirmiştir. Ancak bu karar, içerdiği özel hukuk açısından da etki gösteren değerlendirmeler sebebiyle öğretide yeni tartışmalara yol açmış ve özellikle bankacılık uygulamasında tereddütlere yol açmıştır. Biz de çalışmamızda, bu kararı da değerlendirmek suretiyle konuyu özellikle sahte ve tahrif edilmiş çeklerin ibrazında muhatap bankanın yükümlülükleri yönünden inceleyeceğiz.
Keywords
Abstract
The drawee bank has the obligation to pay the check presented by the bearer and dishonoring the bounced check on demand of the bearer if the account is not suitable for payment due to non-sufficient funds (Turkish Check Code art. 3, 7/4, 7/5). However, before the payment stage, the bank should control the requirements for payment of the check, whether there is such as the lack of key features of the submitted check, the absence of the legal submission period, or the legal reasons for non-payment as the situation forged check (Turkish Commercial Code art. 812) or after expiry of the time limit for presentation the check has been revoked (Turkish Commercial Code art. 799). As it seen, there is difference in terms of their reasons and consequences between the non-payment of the check due to other legal reasons and the check is not paid due to non-sufficient account. The bounced check and its consequences are also regulated in the law (Turkish Commercial Code art. 783, cheque article 3, art. 5) as a special situation that leads to the legal and penal liability of the drawer. In the event that the check is not paid on the basis of legal reasons, there has been uncertainty in practice about how to proceed, and whether it is necessary to dishonor check in such a case. In terms of the consequences of this issue, especially in terms of criminal law, the 19th Criminal Chamber of the Court of Cassation evaluated the situation in its decision dated 27.01.2020 in order to eliminate the differences in case law between the courts of appeal and this decision was published in the Official Gazette. However, this comprehensive decision has led to new debates in the doctrine, due to a number of different evaluations in this decision, including in terms of private law, and has led to hesitations in banking practice. In our study, we will evaluate the issue in terms of the obligations of the drawee bank, especially in the presentation of forged and falsified checks, by assessing and interpreting this comprehensive decision.